Avrupa’dan soruşturma! Rum Kesimi proje fonlarını batırdı
Güney Kıbrıs Rum Kesimi (GKRK) bir kez daha Avrupa soruşturmasının merkezi haline geldi. Daha önce Altın Pasaport programı ve Pandemi fonları gibi konularda dört ayrı AB soruşturması geçiren GKRK bu kez de enerji projesi skandalıyla çalkalanıyor. Proje ilk kez 2022’de Avrupa Komisyonu tarafından duyurulmuş, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Kesimi (GKRK) ve İsrail arasında deniz altı elektrik hattı kurulması hedeflenmişti. Hat, tamamlandığında Avrupa’nın en uzun ve en derin yüksek enerji kablosu olacaktı. Ancak Rum yönetiminin hem mali hem teknik açıdan başarısızlığı projeyi çıkmaza sürükledi. Soruşturma GKRK ile Yunanistan arasında tazminat savaşı yaşanmasına da neden oldu.
ŞÜPHELİ ŞİRKET DEVRİ
GSI Projesi, 2022’de İsrail, GKRK ve Yunanistan ortaklığı ve “Doğu Akdeniz’i Avrupa’ya bağlayan stratejik hat” sloganıyla başladı. Ancak kısa süre içinde finansal krizler ve teknik yetersizlikler projeyi durma noktasına getirdi. 2023’te EuroAsia Interconnector adlı yerel şirket projeden çekildi. Şirketin gerekli finansmanı sağlayamaması üzerine Yunanistan’ın elektrik iletim operatörü IPTO (ADMIE) projeyi 48 milyon avroya devraldı. Avrupa Komisyonu ise devir işleminden şüphelenerek “mali yönetim ve şeffaflık eksikliği” nedeniyle projeyi denetim kapsamına aldı.
CANLI YAYINDA İTİRAF
2025 Eylül ayında Rum lider Nikos Hristodulidis, Avrupa Savcılığı’nın (EPPO) resmen soruşturma başlattığını canlı yayında açıkladı. EPPO’nun soruşturması ise “muhtemel suç teşkil eden mali işlemler” üzerinde duruyor ve EuroAsia şirketiyle yapılan sözleşmeler ve AB fonlarının aktarımı dönemini kapsıyor. Sorgulanan isimler arasında eski enerji bürokratları, Rum bakanlık çalışanları ve bir Avrupa Komisyonu yetkilisi de bulunuyor.
1.9 MİLYARLIK BATIK YATIRIM
AB, projeye ayırdığı 1.9 milyar avroluk fona yönelik 650 milyon avroluk payı doğrudan hibeyle, geri kalan kısmı ise kredi desteğiyle karşılamayı planladı. Fakat 2024 boyunca Brüksel’e ulaşan raporlar, “maliyet artışı ve uygunsuz harcama” tespitleriyle doldu. Rum Maliye Bakanı Makis Keravnos, Eylül 2025’te yaptığı açıklamada, “bağımsız kuruluşların hazırladığı iki rapor, projenin mevcut koşullarda ekonomik olarak sürdürülemez olduğunu ortaya koydu” itirafını yapmak zorunda kaldı.
ATİNA’DAN TAZMİNAT TALEBİ
Yunanistan hükümeti, “proje iptali” iddialarını reddederken, GKRK tarafını “ekonomik çıkar hesapları yapmakla” suçladı. Atina, projeye desteğini yineledi; ancak “mali ve teknik şartlar netleşmeden ilerlenmeyeceğini” bildirdi. Bu süreçte IPTO’nun, Rum enerji düzenleyicisinden 251 milyon avro tazminat talep ettiği ortaya çıktı.
AB’NİN SABRI TAŞTI
Tüm bu gelişmeler, AB’nin gözünde projenin güvenilirliğini sıfırladı. Avrupa Başsavcısı Laura Kövesi’nin 3 Eylül’de başlattığı soruşturma, fonların yanlış kullanımı, ihalelerde usulsüzlük ve siyasi nüfuz iddialarını araştırıyor. Brüksel kaynakları, soruşturmanın “doğrudan AB bütçesini ilgilendiren mali ihlallere” dayandığını da belirtiyor.
DÖRDÜNCÜ SORUŞTURMA
Bu skandal, AB’nin GKRK’ya açtığı ilk soruşturma da değil. Brüksel, 2021’de “altın pasaport” programı kapsamında AB vatandaşlığı satışı nedeniyle Rum hükümetine soruşturma başlatmış, ardından 2022’de yolsuzluk ve kara para aklama vakalarıyla ilgili Avrupa Denetim Ofisi (OLAF) devreye girmişti. 2023’te ise pandemi fonlarının usulsüz kullanımı ve yüksek enerji sübvansiyonları nedeniyle Rum Enerji Bakanlığı hakkında disiplin süreci başlatılmıştı. Şimdi GSI enerji projesi de bu listeye eklendi.
[email protected]
Kaynak: Web Özel