Bütçede belirsizik etkisi


Devam eden savaşlar, enerji ve tedarik zincirindeki kırılmalar, yeni ticaret blokları, yüksek enflasyon oranları, artan finansman maliyetleri, kurlarda belirsizlik ve talebin daralması…

26.12.2023 10:32:370

Tuba İlze

[email protected]

Bir de 2024 yılında gerçekleşecek yerel seçimlerle tahmin edilmesi güç yeni bir yıl daha geliyor. Şirketler yine de 2024 bütçelerini büyüme ve yatırım odaklı hazırlıyor. Geçen yıla göre bütçe odağında maliyet optimizasyonu ve dijital dönüşüm alanlarına daha fazla vurgu var. Yeniliklere ayak uydurulmasını ve rekabetçi kalınmasını sağlayacak planlar da önemi artan konular arasında…

Küresel arenada ve Türkiye’de şirketler, dinamik ekonomik koşullar ve beklenmedik değişkenler ışığında bütçe planlama ve yönetim süreçlerini yeniden değerlendiriyor. Geçtiğimiz yıllardaki beklenmedik gelişmeler, şirketleri öngörülmeyeni tahmin etme ve bütçede gerekli önlemleri alma yönünde motive ediyor. Dünya genelinde birçok şirket daha esnek, hızlı adapte olabilen ve farklı senaryolara uyum sağlayabilecek bütçe modellerini benimsiyor. Kısacası şirketler, değişen ekonomik koşullara hızlı yanıt verebilmek adına bütçe revizyonlarını daha sık ve etkin şekilde yapmayı planlıyor. 2024 yılında bütçede kaç kez revizyon yapılacağı sektör ve şirket performansına bağlı olarak değişkenlik gösterecek. Ancak 2024 yılında gerçekleşecek yerel seçimlerin revizyon gerektirebileceği görüşü hakim. Bütçeyi hızlı değiştirmek adına ise şirketler, real time data analizi ve dinamik bütçeleme yöntemlerini benimseyerek çalışmalarını sürdürmek niyetinde. Farklı ekonomik ve operasyonel senaryolara uyum sağlamak amacıyla çok senaryolu bütçe planlama yaklaşımını tercih edenler de olacak. 2024 yılı için en büyük riskler arasında, küresel ekonomik belirsizlikler, hammadde fiyatlarındaki dalgalanmalar ve sürdürülebilirlik maliyetleri ön plana çıkıyor. Geçen yıla göre bütçe odağında maliyet optimizasyonu ve dijital dönüşüm alanlarına daha fazla vurgu yapılması öngörülüyor. Yeniliklere ayak uydurulmasını ve rekabetçi kalınmasını sağlayacak planlar da önemli başlıklar olarak öne çıkıyor. 

YATIRIM PLANLARI

İçerdiği belirsizliklere rağmen 2024 yılı işletmeler için büyüme ve genişleme odaklı stratejilerinin de oluşturulduğu bir dönem olarak öne çıkıyor. Şirketler, sürdürülebilir büyüme hedefleri ve sektörel dinamikler ışığında finansal planlamalarını yapıyor. Brisa CEO’su Haluk Kürkçü, Aksaray Fabrikası’nda 2024 yılında ilk faz için planlanan kapasiteye ulaşılacağını belirtiyor. Ayrıca kapasitelerini yüzde 7 oranında artırarak otomotiv üreticilerine yeni mobilite trendlerine uygun ürünler sunmayı hedeflediklerini ekliyor. Bu durum, sektördeki yeniliklere ayak uydurma ve rekabetçi kalmak adına önemli bir adım olarak görülüyor. 2024 yılında Türkiye’nin bütçe planlamaları ve stratejileri çerçevesinde otomotiv sektöründeki mobilite dönüşümünü desteklemek ön planda. Kürkçü, şirketin bu dönüşüme katkı sağlamak adına önemli adımlar atacağını belirtiyor ve “Aksaray fabrikamızda hayata geçireceğimiz ek yatırımımızla yeni nesil ürünleri daha hızlı şekilde devreye alacak, iç pazarda ve ihracatta gücümüzü artıracağız” diyor. Kahve Dünyası Genel Müdürü Kaan Altınkılıç, kritik hammaddelerinin döviz bazlı maliyetlerini göz önünde bulundurarak müşterilere uygun fiyatlar sunabilmek adına stratejiler geliştirdiklerini belirtiyor. 2024 yılında 1 milyar TL yatırım hedeflediklerini ve bu yatırımlarla 2025 yılında Türkiye’de 500 şubeye ulaşmayı planladıklarını ifade ediyor. “Ana hammaddelerimiz olan kakao ve kahve döviz bazında bir hayli değerlendi. Bu fiyat artışlarını müşteriye yansıtmamak için elimizdeki avantajları kullanarak planlamalarımızı yapıyoruz” diyor. 

MALİYET ODAKTA 

Sektörün dinamiklerine ve global ekonomik trendlere uyum sağlamayı sürdürerek 2024 yılı stratejilerini belirlemeye yönelik kapsamlı bir bütçe çalışması gerçekleştirdiklerini söyleyen Sun Tekstil Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Melis Vekiloğlu, bu planlamada mevcut ve potansiyel müşterilerle büyümeyi, maliyet avantajlarını ve kapasite artışını hedeflediklerini dile getiriyor. Vekiloğlu, bütçe revizyonlarının ve değerlendirmelerinin yıllık olarak gerçekleştirildiğini ve yıl içerisindeki ekonomik değişikliklere göre gerekli revizyonların yapıldığını vurguluyor. Sun Tekstil’de yılda bir kez ara dönem değerlendirmesi ve gerekliyse revizyon yapılması öngörülüyor. Vekiloğlu, “Her yıl en uygun senaryo, iyi senaryo ve temkinli senaryo olmak üzere üç senaryo üzerinden bütçeler hazırlanıyor “ diyor. Her bütçe döneminde büyüme ve maliyet dengesini gözettiklerini ancak dünyada yaşanan resesyon, Türkiye’de artan maliyetler, ek vergiler ve enflasyon gibi nedenlerle maliyetlere odaklanmanın her dönemden daha önemli hale geldiğine işaret ediyor. 2024 yılı hedeflerinde kapasite artışları ön planda olacak şekilde yeni fabrika ve idari bina yatırımlarıyla birlikte yeni makine alımları ve Ar-Ge projelerine yatırımların devam edeceğini ifade ediyor. Kasım ayı itibarıyla başladıkları bütçe çalışmalarını aralık ayında asgari ücretin açıklanmasından sonra kesinleştireceklerini söyleyen Vekiloğlu, “En önemli kalemler, maliyet ve operasyonel gider kalemleri olacak” diyor. 

PROAKTİF ADIMLAR 

Finansal stratejiler hem iç hem de dış risk faktörlerini minimize ederken, operasyonel verimliliği ve mali performansı optimize etmeye yönelik proaktif adımlar atmayı gerektiriyor. Otokoç Otomotiv Finans ve Mali İşler Lideri Dr. M. Önder Kutman, belirsizlikler karşısında proaktif adımlar atarak riskleri minimize etmeye çalıştıklarını ve bu yaklaşımı tüm faaliyet gösterdikleri ülkelerde uyguladıklarını ifade ediyor. “Büyüme her zaman odak noktamız olmakla birlikte artan maliyetlerimizi de dikkate alıyor ve bütçemizi bu doğrultuda şekillendiriyoruz” diyor. Bütçelerini bir kez yaptıklarını ve her çeyrek sonunda finansal durumlarını gözden geçirdiklerini belirtiyor. Verimliliği artıracak dijital projelere öncelik verirken tasarrufları bütçeye yansıtmayı hedeflediklerini vurguluyor. Ekonomik konjonktür nedeniyle maliyet yönetiminin önemi her geçen gün daha da artarken bu çerçevede şirket içerisinde çok sayıda uygulama da hayata geçirilmiş durumda. Kutman, “Sıfır bazlı bütçelemenin yanı sıra oluşturulan verimlilik ekibiyle verimlilik alanlarını en hızlı şekilde belirliyoruz. Aynı odak doğrultusunda satın alma süreçlerimizi de önemli düzeyde geliştirdik. Enerji alanında tasarruf önlemlerimizi artırıyor, otomasyon süreçlerimizi geliştiriyoruz. Finansman maliyetini azaltacak konulara odaklanıyoruz ve kısıtlı kaynakları en kârlı iş alanlarına kanalize ediyoruz” diyor. 

BÜTÇE REVİZYONLARI 

Hızla değişen ekonomik koşullar ve global pazar dinamikleri, şirketlerin bütçelerini ve finansal projeksiyonlarını düzenli olarak gözden geçirmelerini, uygun teknolojik araçlarla desteklemelerini ve potansiyel riskleri dikkatlice değerlendirmelerini gerektiriyor. Bu perspektifler ışığında AKSA Akrilik Kimya Sanayi Mali İşler Direktörü Erdinç Kazak, hammadde fiyatlarının değişkenliği ve maliyetlerin bütçe üzerindeki etkisini dikkate alarak her ay bütçe revizyonu yaptıklarını belirtiyor. Bütçe revizyonunu hızlı yapmak için ERP sistemine entegre bir bütçeleme programı kullanıldığını, otomasyon projeleriyle hem fiili hem de bütçe raporlamalarının hız kazandığını vurguluyor. Kazak, “Farklı satış miktarları ve kur beklentileri için iyimser, baz ve kötümser olarak üç senaryo belirledik” diyor ve 2024 yılını 42,5 USD/TL kapanış olarak öngördüklerini ekliyor. Kazak, operasyonel mükemmeliyet, maliyet ve kalite odakları doğrultusunda 2023 yılında devreye aldıkları yeni makinelerle kapasitelerini yüzde 10 artırdıklarını ve dünya pazarının yüzde 25’ini elde ettiklerini belirtiyor. Ayrıca yeni ve ileri teknolojik ürünlerin geliştirilmesi ve pazarlanması adına önemli yatırımlar planladıklarını ve bu projelerin 2025 yılının ilk çeyreğine kadar tamamlanarak devreye alınacağını ifade ediyor. Kazak, riskleri ise şöyle tanımlıyor: “Önemli ticaret ortaklarımızın olduğu yakın coğrafyalarda gerilim ve yaptırımların daha çok artarak talepte düşüş riski oluşturabileceğini düşünüyoruz. Artan çalışan istifa dalgasının da devam etmesi olasılıklar dahilinde. Ancak bunun iş sürekliliğine yakın vadede çok büyük etkisi olmayacaktır.” 

ESNEK BÜTÇE 

Öngörülen enflasyon ve kur seviyeleri 2024 yılında şirketlerin finansal performansını ve bütçe planlamalarını yakından etkileyecek ana faktörler olarak görünüyor. Avva COO’su Yekbun Akbaş, 2024 yılının üçüncü çeyreğine kadar ciddi bir revizyon öngörmediklerini belirtiyor. Akbaş, “Hızlı aksiyon alabilmek adına verimlilik odaklı bir bakış açısıyla şirket stratejilerimizi kısa dönemli gözden geçiriyor ve gerekli gördüğümüzde yeniliyoruz” diyor. Enflasyonun yüzde 50 seviyelerinde olacağını öngörerek kur ve artan maliyetleri de dikkate alarak temkinli ve esnek bir bütçe hazırladıklarını ifade ediyor. Akbaş, “Bu yıl da odağımıza kârlılık, nakit akışı ve büyümeyi aldık. Bütçe odağımızda enflasyon ve kura bağlı artan maliyetlerden dolayı ürün var. Perakende sektörünün hızlı dinamiğini göz önüne aldığımızda en önemli parametrelerden biri ürünün yaşam döngüsü” şeklinde konuşuyor. Müşteri ihtiyaçlarına hızlı cevap verebilmek adına ürün bütçelerini yönetecek bir organizasyon planladıklarını belirtiyor. Akbaş, “Kur ve enflasyon artışları özellikle tekstil sektöründe ürün maliyetleri açısından çok önemli hale geldi. Bu nedenle 2024 yılında da yine odağımızda bu konular olacak. Biz de arz-talep dengesini öngörerek bütçelerimize yansıttık” diyor. Daha yüksek maliyetlerin oluşmasıyla kârlılığın azalmasını, fiyat artışlarına bağlı olarak tüketici talebinin azalmasını en önemli riskler olarak sayıyor.

STRATEJİK PLANLAMA

2024 yılı birçok sektörde şirketler için stratejik planlamanın merkezde yer aldığı bir dönem olarak gözüküyor. Güral Porselen Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Harika Güral, 2024 bütçe senaryolarıyla ilgili bilgi vererek otellerde 1 milyon dolarlık yenileme çalışmasının, porselen fabrikasında 3 milyon Euro değerinde pres yenilemesinin ve seramikte 5 milyon Euroya mal olacak yeni bir parlatma ve paketleme hattı yatırımının gerçekleştirileceğini belirtiyor. Kütahya Organize Sanayi Bölgesi’nde yer alan fabrikanın çatısına 9 MWp, sahaya ise 21 MWp gücünde güneş enerji sistemi kurulmasının planlandığını ekliyor. Güral, bu yatırımların yanı sıra üretim ve üretim sonrası faaliyetlerde yapay zeka teknolojilerine yatırım yaparak verimliliği artırmayı hedeflediklerini söylüyor. İsrail ve Filistin arasındaki anlaşmazlıkların büyümesi, pandemi sonrası Çin ve Hindistan’ın sektörel agresifliği, Türkiye’deki enerji maliyetlerinin artışı ve Rusya-Ukrayna savaşının uzaması gibi unsurların dünya ticaretini ve sektörel büyümeyi olumsuz etkileyebileceğini vurguluyor. 

DİJİTALLEŞME ÖN PLANDA

Uzmanlara göre mevcut artan maliyetlerden bir nebze korunmak ve verimliliği artırmak adına şirketler dijitalleşmeye odaklanacak. Şirketlerin çoğu da yatırımlarını bu alana kaydırmayı planlıyor. Yatırım ve stratejik planlama bağlamında Ariş Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Güzeliş de pazarlama ve dijitalleşme yatırımlarının önemini vurguluyor. Pazarlama, dijitalleşme ve mağazalaşma yatırımlarının 2024 yılında da devam edeceğini belirtiyor. Türkiye’nin büyüme oranının yüzde 4-5, enflasyon oranının ise yüzde 50-60 arasında olacağını öngörüyor. Enflasyon, kur hareketliliği ve hammadde maliyet artışları gibi ekonomik faktörlerin şirketin finansal stratejilerini ve bütçe planlamalarını etkileyebileceğini düşünüyor. Bu ekonomik dinamikleri dikkate alarak sektörel büyüme ve sürdürülebilirlik adına stratejik planlamalarını sürdüreceklerini belirtiyor. 

FARKLI SENARYOLAR 

Beklenen ve beklenmeyen değişkenler bütçe planlamasının dinamik olmasını zorunlu kılarak şirketleri farklı senaryolar hazırlamaya yönlendiriyor. Cottonbox Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Turgut, 2024 yılı için iki bütçe revizyonu öngördüklerini belirtiyor. Hedef rakamları ve finans kaynaklarını alternatifli bir şekilde belirlemeye çalıştıklarını ifade ediyor. Turgut, “Üç farklı senaryo üzerinde duruyoruz. Genellikle artırımlı bütçe üzerinden hareket ediyoruz, fakat olumsuz bir senaryonun gerçekleşmesi halinde, sıfır temelli bütçeye dönecek birimler oluşturabileceğiz. Sermayeyi güçlendirmeye odaklanan bir bütçe hazırlıyoruz. Önceki yılın bir yatırım yılı olması nedeniyle bu çok değişkenli sürecin sermayeyi güçlendirmeyi zorunlu hale getirdiğini düşünüyoruz” diye belirtiyor. Daralan talep karşısında maliyetlerin öncelik kazandığını, 2024 yılının maliyet odaklı bir planlama gerektirdiğini ve ev tekstili sektöründe iyi senaryo için gerekçe kalmadığını vurguluyor. Bu çerçevede Orge Enerji Elektrik Taahhüt Yönetim Kurulu Başkanı Nevhan Gündüz, proje bütçelerinde başlangıç projeksiyonlarına uyumlu hareket etme gerekliliğinden bahsediyor ve 2024 yılında temkinli bir senaryo odaklı olacaklarını belirtiyor. Gelecek yılın odak konularının güçlü büyüme ve kârlılığı muhafaza etmek olacağını belirtiyor. Ayakkabı Dünyası CFO’su Aykut Korkmaz, temkinli, gerçekçi ve iyimser olmak üzere üç senaryolu yaklaşım izleyeceklerini söylüyor. Sıfır tabanlı bütçeleme yöntemiyle birlikte yapay zekayla donatılmış ileri veri analizi yöntemleri kullanılacak. 2024 sonuna ilişkin enflasyonu yüzde 40, doları 42,5 TL, Euro’yu ise 48,9 TL olarak dikkate aldıklarını ve her ay düzenli olarak güncellediklerini söylüyor.


“ÇEVİK YAKLAŞIMIMIZI SÜRDÜRECEĞİZ”
BORA ÇERMİKLİ EKSİM HOLDİNG CFO’SU

NAKİT BÜTÇESİ 

Hızlı ve çevik güncelleme yaklaşımımızı 2024 yılında da sürdürmeyi planlıyoruz. Özellikle nakit akış bütçesi tüm finansal tablolar arasında belki de en kritik alan. Dolayısıyla nakit akış projeksiyonlarını sürekli ve detaylı bir şekilde belirli hassasiyet analizlerini içerecek şekilde yapıyoruz. Bu, çalışma grubumuzun nakit pozisyonunun planlanması ve gelir tablosu üzerindeki performans etkisini görüp projekte edebilmesi için çok kritik.

YENİLENEBİLİR ENERJİ Enerji ve gıda fiyatlarındaki dalgalanmalar planlamamız için büyük önem taşıyacak. Artan operasyonel ve finansal maliyetler karşısında ana hedeflerimiz arasında her iş kolumuzda kârlılıklarımızı korumak bulunacak. Enerji üretim alanında önemli bir yatırım portföyünü yönetiyoruz. Kabul edilebilir finansman koşullarına erişim sağladığımız ve gerekli özkaynak ihtiyacını karşılayabildiğimiz sürece yatırımlarımıza kesintisiz olarak devam edeceğiz. Yenilenebilir enerji alanındaki güçlü konumumuzu ileri taşıma arzusundayız.

RİSKLER
Jeopolitik risklerin başta enerji ve gıda maliyetleri olmak üzere global hammadde tedariki ve lojistiğinde oluşturabileceği maliyetler önemli riskler teşkil edebilir. Finansman kaynaklarına erişimin zor olması ve daha maliyetli hale gelmesi, ülke risk priminin artış eğilimi göstermesi finansmanda zorluklar yaşanmasına ve maliyetinin artmasına sebep olabilir. Bu da yatırımların realize edilememesi veya ötelenmesi gibi sonuçları beraberinde getirebilir. Pandemi sürecine benzer kapanma süreçlerini gündeme getirebilecek yeni varyantların ortaya çıkması iş kararlarının yeniden alınması ve planların revize edilmesi gibi farklı stratejik sonuçlar doğurabilir.


“SEÇİM PLANLAMALARI ETKİLEYECEKTİR”
HANDE ŞENOVA KPMG TÜRKİYE COO’SU

TAHMİNLER

Kur tahminlerimizi 2023 Haziran ayında 15 aylık bir projeksiyonla yaptık ve sürekli revize ediyoruz. Eylül 2024 USD/TL kurunun 36 TL olarak tahmin ediyoruz. Enflasyon tahminlerimiz yüzde 45-55 aralığında. Tablolarımızdaki maliyet artış öngörümüz olası asgari ücret artışlarına bağlı olarak tetiklenebilecek enflasyonist baskılardan ötürü yüzde 80-90 civarında oluştu. Faiz oranlarının yerel seçimlere kadar kontrollü ancak yetersiz olarak artabileceğini seçim sonrasında yüzde 40-45 seviyelerine gelebileceğini öngörüyoruz. Bu parametreleri dinamik olarak takip ediyoruz. Kârlı büyüme ve çalışan gelişimine odaklı stratejimiz var.

RİSKLER İsrail-Gazze olaylarının sıcak bir ortama sıçraması yayılması ve uzaması ve tüm ülkeleri etkilemesi durumunda hem finansal hem de jeopolitik olarak ciddi bir risk altında olmamız mümkün. Ayrıca yine bir seçim yılı yaşayacağız. Türkiye sık sık seçim riskiyle yaşasa da bütçe ve finansal planlamaları yine etkileyecektir. Dijitalleşme, verimlilik artışı ve sürdürülebilirlik stratejik odak konuları arasında yer alıyor. Biz kendimiz de temkinli senaryo yerine dönemsel olarak yatırımları yapmayı ama gelir hedeflerimizi en olası ve en iyi senaryo üzerine hatta enflasyon gerçeğine göre gerekirse tekrar artırmayı hedefliyoruz.


“HEDEFİMİZ ATAK ÜZERİNE”
MEHMET TAHA PINAR DBE HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI

GÖZDEN GEÇİRME 

Bütçede her çeyrekte gözden geçirme yapılacak. Yerel seçimler akabinde revizyon olacağı öngörülebilir. Bütçe çalışmalarımızı revizyonlara uyumlu olacak şekilde gerçekleşiyoruz. Senaryolar baz ve kötü durum seçenekleri olarak izleniyor. Ortalama tahminleri Reuters’ın beklenti anketleri, bankaların makro beklentiler raporları ve OVP’yi göz önünde bulundurarak şekillendiriyoruz. 2024 yılında halka arz planlanıyoruz ve gelen fonlamayla yatırımlara ağırlık vereceğiz. Ayrıca GSYF üzerinden de sermaye alacağız. Doğal bir hedge olması sebebiyle yurt dışı yatırımlar da gerçekleştirerek risk yönetimini sağlayacağız.

HEDEFİMİZ ATAK Türkiye şartlarında sadece öngörülemeyen giderler için bir bütçe ayrılıp mümkün mertebe hedge ile ilerlenerek risk yönetiliyor. Enerji sektöründe en büyük riskin mevcut yasal düzenlemelerde değişikliklerin gerçekleşmesi olduğunu düşünüyorum. GES özelinde dünyada panel fiyatlarında yaşanan gerilemenin yatırımlarımıza olumlu etkisi bulunuyor. Hedefimiz, atak üzerine. Uluslararası Enerji Ajansı’nın raporuna göre Türkiye güneş enerjisinde potansiyelinin yüzde 3’ünü kullanıyor. Öngörülerimiz kapasitemize göre şekilleniyor.

Başa dön tuşu